De Messiah van Händel uitgevoerd door Dualis kamerkoor
o.l.v. Geert-Jan van Beijeren Bergen en Henegouwen
Begeleid door het Northern Consort en Solisten
Een grote wens van de Stichting Rolder Concerten gaat in vervulling, de uitvoering van een groot oratoriumwerk, de Messiah, in de Jacobuskerk waar ook dit jaar de leden van de Culturele Vereniging Rolde gratis naar toe kunnen.
Deze schitterende muziek van Händel, al eeuwenlang bejubeld, zal gebracht worden door het kamerkoor Dualis o.l.v. Geert-Jan van Beijeren Bergen en Henegouwen, met prachtige solisten en begeleid door het Northern Consort op authentieke instrumenten. Dit concert wordt mede mogelijk gemaakt door Het Cultuur Fonds, de provincie Drenthe en gemeente Aa en Hunze.
Georg Friedrich Händel (Halle an der Saale, 23 februari 1685 – Londen, 14 april 1759) was een Duits-Britse barokcomponist. Händel schreef veel muziek-dramatische werken: 42 opera’s, 29 oratoria, meer dan 120 cantates, trio’s en duetten. Dat komt overeen met ongeveer 2000 aria’s. Verder Engelse, Duitse, Italiaanse en Latijnse kerkmuziek, serenades en odes. Onder zijn instrumentale werken vallen de orgelconcerten, concerti grossi, ouvertures en kamermuziek zoals fluit-, hobo- en vioolsonates en werken voor klavecimbel en orgel.
Samen met Johann Sebastian Bach, die in hetzelfde jaar (1685) werd geboren, wordt Händel als een van de grootste componisten van zijn tijd gezien. Händel componeerde in totaal meer dan 610 werken, waarvan vele nog steeds worden uitgevoerd.
Messiah, an Oratorio (HWV 56), is een oratorium van Georg Friedrich Händel, gecomponeerd in 1741 en voor het eerst uitgevoerd in 1742 in Dublin. Het werk, dat in de meeste gevallen iets minder dan tweeënhalf uur duurt, wordt, met name in de Angelsaksische landen, vooral rond de kerst uitgevoerd, maar ook wel in de paastijd.
Hoewel Händel vooral nu bij een groot publiek – met name door Messiah – bekend is als oratoriumcomponist, begon hij pas met het componeren van oratoria toen hij al vijftig was. Opera was het belangrijkste in zijn leven – vanaf zijn 18e jaar toen hij begon bij de Hamburgse opera tot rond 1740 heeft hij zich met deze muzikale vorm beziggehouden.
Het libretto
De tekst voor Messiah[8] werd door Charles Jennens geschreven: een groot aantal losse, korte teksten uit het Oude en het Nieuwe Testament. Daarmee verschilt het werk van dat wat doorgaans een oratorium wordt genoemd: een afgeronde Bijbelse vertelling op muziek gezet, zoals de overige ruim 25 dramatische oratoria die Händel schreef. Het onderwerp van Messiah is de Bijbelse Messias. Het werk is opgesplitst in drie delen:
- de profetieën in het Oude Testament met de verkondiging van de Messias;
- zijn dood, de opstanding en de hemelvaart;
- zijn wederkomst en heerschappij.
Händel had slechts 24 dagen nodig om het werk te componeren: van 22 augustus tot 14 september 1741. Al in november van dat jaar reisde hij naar Dublin. De eerste uitvoering was pas op 13 april 1742, als benefietconcert, na een extreem strenge winter. Het stuk was een groot succes; dames werd verzocht niet in hoepelrok te komen om meer kaarten te kunnen verkopen. De opbrengst ging naar een aantal goede doelen, gelijkelijk verdeeld. Een jaar later werd Messiah ook in Covent Garden in Londen uitgevoerd. Nog voor de uitvoering ontstond een discussie of het stuk wel in een theater behoorde te worden opgevoerd.
Behalve de eerste versie uit 1742 bestaan er ook bewerkingen uit het jaar 1743, 1745, 1749, 1750 en 1754.
Er is geen definitieve versie van Messiah; een aanzienlijk aantal onderdelen, met name de aria’s, is overgeleverd in verschillende versies, die teruggaan tot Händels tijd.[9] De reden waarom Händel zo veel versies schreef ligt in de werkwijze van Händel: hij veranderde vaak tijdens repetities en na uitvoeringen. Daarnaast waren de wisselende solisten – en hun capaciteiten – reden om delen te wijzigen. De laatste versie is daarmee ook niet noodzakelijkerwijs de versie die Händel als definitief beschouwde – mogelijk hadden eerdere versies de voorkeur maar waren latere wijzigingen een noodzaak.
Er bestaan vijf versies, waaronder de autograaf in de Royal Collection, in de British Library. Daarnaast zijn er nog zeker acht andere kopieën die uit de 18e eeuw stammen.
The Northern Consort
The Northern Consort speelt oude muziek, van begin 17e tot begin 19e eeuw, op authentieke instrumenten. Zo af en toe wordt ook recenter repertoire gespeeld. Het ensemble heeft zich de afgelopen tien jaar ontwikkeld tot een ensemble van een hechte groep musici die elke keer weer tot het uiterste gaan om de muziek op een spannende en frisse manier op het podium te krijgen. Met deze filosofie heeft ze een veelheid aan thematische en grensoverschrijdende programma’s gebracht. Talrijke dichters, schrijvers, acteurs, tekenaars, zangers en solisten hebben hun kunsten samen met het ensemble ten toon gespreid. We noemen: Thomas Rosenboom, Toon Tellegen, Tonnus Oosterhof, Rutger Kopland, Random Collision, Jos van Veldhoven en Thomas von der Dunk.
The Northern Consort heeft daarmee laten zien dat het geen muziek ‘van de plank’ speelt, maar graag spannende verbindingen legt met andere kunstvormen. Daarnaast weet het ensemble ook een gewone uitvoering tot een sprankelende ervaring te maken, bijvoorbeeld als begeleidingsorkest van het hogere segment kamerkoren.
Kamerkoor Dualis
Kamerkoor Dualis is al sinds 2001 een belangrijke culturele factor in het noorden van Nederland. Het koor – dat bekend staat om zijn mooie koorklank en uitdagende repertoire – staat garant voor uitstekende uitvoeringen. De leden zijn allen geoefende zangers die samen streven naar de aantrekkelijke combinatie van goede sfeer en hoge kwaliteit. Tijdens de repetities wordt voornamelijk gewerkt aan de interpretatie en de koorklank.
Op het programma staan werken uit alle stijlperiodes van de klassieke muziek en vóór alles zoekt het koor naar nieuwe muzikale uitdagingen. Er wordt vaak gekozen voor thematisch samengestelde programma’s met daarin ruimte voor onbekende werken. Dualis houdt ook van het grotere gebaar en bracht in de afgelopen jaren de Johannes Passion en de Hohe Messe van J.S. Bach, beide in samenwerking met The Northern Consort, waarmee het koor ook het concert Bach als middelpunt uitvoerde in de Oosterpoort te Groningen. Daarnaast zong het koor de zelden uitgevoerde Mis in E van Brucker (met blazersensemble), het Stabat Mater van Scarlatti, de Vespers van Rachmaninov en Ein deutsches Requiem van Brahms.
De artistieke leiding is in handen van oprichter Geert-Jan van Beijeren Bergen en Henegouwen.
Geert-Jan van Beijeren Bergen en Henegouwen.
Geert-Jan van Beijeren Bergen en Henegouwen studeerde piano aan het conservatorium in Groningen bij Paul Komen. In januari 2002 studeerde hij met goed gevolg af. Ook studeerde hij koordirectie bij Louis Buskens aan het conservatorium te Groningen.
Geert-Jan is dirigent van kamerkoor Dualis en Toonkunstkoor Bekker Groningen. Hij wordt regelmatig uitgenodigd door verschillende gezelschappen als gastdirigent. Ook is hij regelmatig jurylid bij verschillende nationale en internationale koorfestivals.
In 2007 won Geert-Jan met zijn toenmalige kamerkoor Cantatrix de eerste prijs in de Renaissance competitie van het internationale concours voor koren in Tours (Fr.). Op het Concorso Polifonico Seghizzi te Gorizia (I) 2009 werd Geert-Jan uitgeroepen tot beste dirigent van het festival. In 2013 won Cantatrix een tweede prijs op het internationale Concorso Polifonico in Arezzo(I). Cantatrix nam in het voorjaar van 2008 haar eerste cd “Contrasts” op bij het label Aliud Records. In 2013 kwam de tweede cd ‘Hear my prayer’ uit bij het label Mirasound. Pracht cd van topkoor ***** (Dagblad van het Noorden).
In de zomer van 2005 werd Geert-Jan als enige Nederlander geselecteerd om deel te nemen aan de Eric Ericson Masterclass met als docenten Simon Halsey (chef-dirigent van het Groot Omroepkoor) en Andre Thomas (USA). Als gevolg van deze masterclass werd Geert-Jan voor het seizoen 2006-2007 aangesteld als assistent-dirigent van het Groot Omroepkoor (chef-dirigent Simon Halsey).
Geert-Jan werkt regelmatig als gastdirigent met professionele ensembles zoals het Groot Omroepkoor, het Nederlands Kamerkoor, Bachkoor Holland en Capella Frisiae en werkte in deze hoedanigheid samen met dirigenten als Frans Brüggen, Phillippe Herreweghe, Hartmut Haenchen, Thierry Fisher, Reinbert de Leeuw, Paul Goodwin, Reinhard Goebel en vele anderen.
In februari 2012 dirigeerde Geert-Jan het Nederlands Kamerkoor in 5 concerten met het programma Tour de chanson.
Samen met collega Chris Fictoor en is hij hoofddocent bij LEAD, Leiderschap Academie voor Dirigenten.
Vanaf september 2015 is hij als docent verbonden aan het Prins Claus Conservatorium in Groningen en vanaf september 2016 als hoofdvakdocent koordirectie aan het ArtEZ conservatorium in Zwolle